Jaką opowieść o współczesnym mieście można wyczytać z murali? Co w niej widać? Czy tylko wielkie kolorowe obrazy, czy może osobowości artystyczne, odgórne agendy i oddolne mikrohistorie, powidoki pamięci, znaki kulturowej, społecznej i przestrzennej transformacji? A może powierzchowności, magiczne remedia i horror vacui? Zastanawiają się nad tym autorki książki Miastomijanie. Historia i współczesność warszawskiego muralu pod redakcją Aleksandry Litorowicz, wydanej przez Fundację Puszka, która od blisko 15 lat prowadzi dokumentację i badania nad warszawską sztuką publiczną. Znajdziemy w niej m.in. historię murali PRL-u udokumentowaną przez inicjatywę Bliżej konsumenta, unikalne zdjęcia Eustachego Kossakowskiego, opowieść o specyfice i rozwoju tego medium w dzisiejszej Warszawie, a także wielogłos poszukiwań jego możliwych przyszłości.

„Książka »Miastomijanie. O historii i współczesności warszawskiego muralu« nie ma ambicji wyczerpania tematu, nie oferuje też precyzyjnego monograficznego opisu. To raczej zbiór głosów i różnych perspektyw badawczych, próba usystematyzowania rozproszonej historii i propozycja podsumowania momentu, w którym znajduje się to medium – i dostrzeżenia tego, jak my sami się do niego odnosimy. Mural towarzyszy nam od dawna, w różnych kontekstach; zarazem czerpie z otaczającego go świata i na niego wpływa. Raz po raz odbijamy się od niego w opowieściach o zmianach w mieście, o pojawianiu się i zanikaniu pewnych możliwości i narracji. O transformowaniu się przestrzeni wspólnej i kultury przestrzennej, o przyjemnych doświadczeniach, o uczestnictwie, o prawie do miasta.

Opowieść poprzez murale może się wydawać działaniem dość oczywistym – to przecież autoryzowany, legalny zbiór, całkiem inny od nieskrępowanego i szybko reagującego na bieżące wydarzenia street artu. Jest przy tym zawsze odbiciem sytuacji organizacyjno-politycznej – ram, strategii i narzędzi, czy to miejskich, czy rynkowych, lokalnych czy globalnych. Mural związany jest jednak także z różnymi aktorami życia miejskiego, z plastyczną materią architektury i procesami zmian urbanistycznych; pozostaje zależny od mijającego czasu oraz od trendów, które mogą mu przynieść popularność albo krytykę. Tym bardziej warto traktować go poważnie i szukać dla niego alternatywnych, ożywczych kontekstów. I nieustannie pytać: na jakie jeszcze sposoby mógłby nam towarzyszyć w miejskim życiu?  – ze wstępu Aleksandry Litorowicz.

O książce

„Miastomijanie. Historia i współczesność warszawskiego muralu” pod redakcją Aleksandry Litorowicz

Wydawca: Fundacja Puszka, Warszawa, 2024, wydawnictwo bezpłatne

Partner: Bliżej Konsumenta

Teksty: Anna Brzezińska-Czerska, Aleksandra Litorowicz, Zofia Rojek, Monika Wróbel

Wypowiedzi: Anna Cymer, Przemysław Dziubłowski, Sebastian Frąckiewicz, Michał Frydrych, Daniel Kaliński (Chazme718), Jan Kallwejt, Anna Koźbiel, Marek Krajewski, Magdalena Krzosek-Hołody, Kwiatek, Mariusz Libel, Weronika Plińska, Cezary Polak, Marcin Polak, Łukasz Prokop, Paweł Ryżko, Kuba Snopek, Michał Szczęsny Szuwar, Karol Szufladowicz, Anna Szynwelska, Bogna Świątkowska, Dominik Tokarski, Vlepvnet, Artur Wabik, Mariusz Waras, Natalia Wielebska, Jacek Wielebski, Wojciech Wilczyk, Paulina Włostowska, Iwona Zając, Łukasz Zaremba

Redakcja językowa i korekta: Justyna Chmielewska

Projekt graficzny i skład: Pracownia Zbytki

Fotografia na okładce: Michał Niwicz, 2010

Publikacja została sfinansowana ze środków Urzędu m.st. Warszawy.